Hejt w internecie – czym jest i jak sobie z nim radzić?

1/3 nastolatków spotyka się z nienawistnymi lub poniżającymi komentarzami w sieci – wynika z badań EU Kids Online.
9% młodych osób była ofiarą hejtu – wskazują powyższe badania. Być może jednak ten odsetek jest wyższy, ponieważ dla części osób ujawnienie tego może być wstydliwe. Na to wskazuje raport Glogal Dignity, podając, że 28% nastolatków w wieku 12-14 lat było hejtowanych, a wśród osób w wieku 15-16 lat ponad połowa!
Jednocześnie tylko 5,1% deklaruje, że hejtuje w sieci. Wszystko wskazuje na to, że osób, które nie tworzą nienawistnych treści jest znacznie więcej!

Czym jest hejt w internecie?

No dobrze, ale zacznijmy od początku. Czym w ogóle jest hejt? Definiujemy go jako nienawistne, poniżające treści, niekoniecznie w formie pisemnego komentarza, ale też grafik (w tym memów), video, nagrań… Nie mieści się w kategorii krytyki – przekracza bowiem granice kulturalnej wypowiedzi. Jednocześnie nie oznacza to, że jest wulgarny – choć może. Najłatwiej jest się z nim spotkań w social mediach, komentarzach pod artykułami czy na forach.

Przyczyny hejtu – dlaczego ludzie hejtują w sieci?

Czy hejt to zjawisko, które pojawiło się wraz z rozwojem internetu? Odpowiedź oczywiście brzmi – nie.

Prof. Jacek Pyżalski mówi tak: „Nie można lekceważyć zjawisk przemocowych w internecie i należy im przeciwdziałać. Ale bez demonizowania, bo dokładne analizy pokazują, że internet nie jest siedliskiem zła i wcale nie sprzyja epidemiom nowych cyfrowych form uzależnień lub mowy nienawiści. Zachowania patologiczne dotyczą niewielkiego odsetka internautów, podobnie jak w świecie offline”.

Młodzi ludzie nie zawsze mają świadomość, że produkują hejterskie treści. Powielają po prostu język wypowiedzi, jaki panuje w domu, w szkole czy w internecie. Czasami hejtują dla zwykłego żartu, nie wiedząc, że może to kogoś skrzywdzić.

Hejt w sieci może wydawać się niejako „łatwiejszy” niż twarzą w twarz – mając możliwość schowania się za aliasem, avatarem, niektóre osoby czują, że mogą sobie pozwolić na więcej i prowadzi to do komentarzy, których nie można uznać za kulturalną krytykę.

Skutki i konsekwencje hejtu

Choć hejterskie komentarze trafiają do ogromnej części internautów, to właśnie najmłodszym trudniej jest sobie poradzić z atakiem. Uderza ona w ich dopiero budujące się poczucie własnej wartości. Mowa nienawiści prowadzi do zaniżonego poczucia własnej wartości, autoagresji, a skrajnych przypadkach może też prowadzić do myśli samobójczych.

Jeśli zauważasz, że zmienia się zachowanie Twojego dziecka, szczególnie w czasie korzystania z internetu, być może stało się ofiarą hejtingu. Co wtedy?

Zwróć uwagę, czy nie stało się bardziej skryte, wycofane. Może nie chce chodzić do szkoły? Odczuwa lęk?
Nie bagatelizuj symptomów i problemów, na które dziecko trafia w sieci. Konsekwencje hejtu mogą być bardzo drastyczne – nawet w postaci autoagresji czy myśli samobójczych.
Nie lekceważ tego! Mówienie „nie przejmuj się” nie jest dobrym rozwiązaniem. Nawet jeśli ty dobrze radziłeś/radziłaś sobie z przezwiskami i kąśliwymi komentarzami w dzieciństwie, Twoje dziecko może mieć być bardziej wrażliwe. Warto jest okazywać współczucie i troskę oraz akceptować jego emocje.
Jeśli chcesz podjąć jakąś akcję, aby pomóc, zrób to dopiero po tym, jak uzgodnisz to dzieckiem. Bądź ostrożny/ostrożna i nie działaj wbrew niemu.
Warto porozmawiać z pedagogiem, wychowawcą, czy specjalistą (np. w poradni pedagogiczno-psychologicznej). Możesz też skorzystać z telefonu dla Rodziców i Nauczycieli w sprawie Bezpieczeństwa Dzieci: 800 100 100.
Zastanów się też nad zabezpieczeniem dowodów – zrobieniem zrzutów ekranu, czy pobraniem materiału. Hejt jest rodzajem cyberprzemocy i w niektórych sytuacjach warto jest na wszelki wypadek zachować materiały.

Nie dla hejtu, czyli jak reagować na hejt w internecie?

Co możesz zrobić jako rodzic, aby zapobiegać hejtowi?

Bądź dla dziecka wzorem. Jeśli komentujesz, rób to w kulturalny sposób. Powstrzymaj się od wyrażania jadowitych opinii, wulgaryzmów, zwłaszcza w odniesieniu do innych osób. Stawaj w obronie słabszych, a jeśli sprawisz komuś przykrość – przeproś.
Ucz dziecko krytycznego spojrzenia na media, na to, co widzi i czyta w internecie. Dzięki temu łatwiej mu będzie odróżnić informację od subiektywnej opinii.
Interesuj się i rozmawiaj z dzieckiem na temat tego, co robi online. Szanuj jednak jego prywatność, żeby nie zawieść zaufania, które jest podstawą relacji.
Jeśli zgadzasz się, żeby Twoje dziecko korzystało z mediów społecznościowych, sprawdzaj ich regulamin i treści, jakie może tam zobaczyć. Pokaż, jak zgłaszać hejt. Umówcie się, że powie Ci o każdej trudnej sytuacji – nie po to, abyś kontrolował jego aktywność, ale po to, żebyś mógł go wspierać i pomagać w kryzysowych chwilach i rozmawiać o ważnych sprawach.
Naucz dziecko ważnych zasad radzenia sobie z hejtem. Zachęcamy do pokazania poniższych zasad i porozmawiania o nich:

Jeśli widzisz hejt, nie pozostawaj obojętny. Brak reakcji to ciche przyzwolenie.
Nie daj się sprowokować ani podejść emocjom. Jeśli chcesz odpisać, rób to spokojnie i rzeczowo. Nie odpowiadaj równie agresywnie, ale nazwij rzeczy po imieniu – napisz hejterowi, że uprawia hejt.
Jeśli ktoś Cię obraził, nie zostawaj z tym sam/sama. Porozmawiaj z kimś bliskim. Często pomocna bywa już sama rozmowa, świadomość tego, że ktoś być może doświadczył tego samego co Ty, albo trzyma Twoją stronę i Ci współczuje.
Jeśli jednak hejt Cię przerasta, zgłoś się do specjalistów. Pod numerem 116 111 uzyskasz profesjonalną pomoc.
Korzystaj z dostępnych narzędzi do walki z agresją: zgłaszaj nienawistne komentarze hejterów do administratorów, blokuj osoby, które Cię obrażają i prowokują.
Widzisz, że hejtują kogoś innego? Wstaw się za ofiarą! Okaż współczucie.
Nie podawaj dalej, nie lajkuj obraźliwych, hejterskich treści. To daje moc hejterom i zmienia internet na gorsze.
Nigdy nie upokarzaj innych i nie atakuj. Ta zasada dotyczy zarówno świata online, jak i offline. Nie krytykuj za wygląd, pochodzenie, rodzinę, religię, orientację, płeć. Traktuj innych z szacunkiem, tak jak Ty chciałbyś/chciałabyś, aby Ciebie traktowano. Trzymaj się faktów, nie swoich uprzedzeń.
Jeśli kusi Cię, żeby napisać nienawistny komentarz, odłóż urządzenie. Ochłoń, nie pisz w złości. Zastanów się nad swoją prawdziwą motywacją do napisania takiego komentarza. Czy jeśli spotkałbyś/spotkałabyś tę osobę twarzą w twarz, również zdobyłabyś/zdobyłbyś się na taki komentarz, jak w sieci?
Zdarzyło Ci się wylać na kogoś hejt? Skasuj swój komentarz i najlepiej też po prostu przeproś.
Pamiętaj też, że nie jesteś anonimowy/anonimowa w sieci. A hejtowanie może być karane jako przestępstwo.

Co zrobić, jeśli Twoje dziecko opublikowało nienawistną treść?

Po pierwsze, porozmawiaj z nim. Spokojnie, pytając o powody takiego zachowania. Przypomnij o tym, że ofiara hejtu może to ciężko przeżyć, że może to mieć dla niego negatywne skutki. Nawet jeśli komentarz miał być tylko żartem, to jest to dla odbiorcy równie bolesne, jak cios wyrządzony celowo. Pokaż też, jak można naprawić ten błąd – poprzez przeprosiny oraz usunięcie nienawistnej treści.

Po drugie, swoim zachowaniem dawaj lepszy przykład. Pamiętaj o tym, że dziecko bardzo mocno Cię obserwuje i czerpie również z tego, co Ty robisz – znacznie bardziej niż z tego, co mówisz. Warto jest zastanowić się nad tym, czy nie masz na sumieniu nienawistnych komentarzy i jeśli tak, zająć się tematem – przeprosić oraz usunąć takie treści.

Po trzecie, bądź uważny na zmiany w jego zachowaniu. Takie akty agresji mogą wynikać z nagromadzonych problemów dziecka i związanej z nimi potrzeby rozładowania napięcia.

Jeśli wiesz, że Twoje dziecko ma problem z hejtem, skorzystaj z pomocy specjalistów. Pomogą Ci oni odpowiedzieć na pytanie, jak reagować na takie sytuacje, jak rozmawiać z wychowawcą. Możesz też zgłosić się do lokalnej Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej z prośbą o wsparcie lub zadzwonić do Telefonu Wsparcia dla Rodziców i Nauczycieli w sprawie Bezpieczeństwa Dzieci – 800 100 100.

Dołącz do akcji #Jestnaswięcej

Pamiętaj jednak, że choć hejterzy w sieci są bardzo głośni, to wcale nie jest ich najwięcej. Dlatego też w Fundacji Orange stworzyliśmy kampanię #jestnaswiecej. Jeśli widzisz hejterski komentarz w sieci, wpisz pod nim hashtag #jestnaswiecej – pokaż, że przeciwstawiasz się takim komentarzom!