Nowe technologie są dzisiaj nieodłącznym elementem naszego życia. Często słyszymy wręcz, że „życie przenosi się online”. Wraz z większą ilością czasu spędzanego w sieci, w serwisach społecznościowych przenoszą, a czasem ewoluują zachowania ze świata offline. Dotyczy to zarówno dobrych rzeczy, jak i tych gorszych. Dlatego dzisiaj chcemy porozmawiać o przemocy online – czyli o cyberprzemocy.
W artykule przeczytasz:
- Co to cyberbullying (cyberprzemoc)?
- Jakie są formy cyberprzemocy?
- Jak zapobiegać cyberbullyingowi?
- Co zrobić, gdy Twoje dziecko stosuje cyberprzemoc?
Co to jest cyberprzemoc?
Cyberprzemoc (cyberbullying) w przypadku dzieci i młodzieży to najczęściej przemoc rówieśnicza przy użyciu internetu i telefonów komórkowych. Jest to jedno z poważniejszych i bardziej powszechnych zagrożeń, z jakimi mogą mieć kontakt młodzi internauci, szczególnie w wieku nastoletnim. Jak wymienia prof. Jacek Pyżalski, takie zachowania są regularne, wymierzone w słabszych, intencjonalne. Cyberprzemoc ma najczęściej formę słowną – pojawia się np. w komentarzach, na memach czy nagraniach wideo. Może też być bardziej zawoalowana: polegać na wykluczeniu z grupy, manipulowaniu czy nienawiązywaniu relacji. Badacze, którzy specjalizują się w tej tematyce stwierdzają, że cyberprzemoc jest inną formą przemocy rówieśniczej (bullying), czyli czegoś, co było znane od pokoleń. Jednak kilka cech powoduje, że w sieci potencjalni agresorzy są bardziej aktywni:
- są przekonani o anonimowości, działają z ukrycia;
- mogą spreparować nienawistną treść „na spokojnie”, bez potrzeby reagowania na bieżąco, jak jest np. w przypadku rozmowy osobistej czy wideo;
- mogą działać w dowolnym czasie, a ofiara nie ma możliwości ucieczki, jak jest w przypadku osobistych kontaktów – jej profil cały czas jest dostępny w sieci.
To powoduje, że skala problemu jest większa niż przed erą cyfrową. Więcej informacji w raporcie EU Kids online: https://fundacja.orange.pl/aktualnosci/artykul/raport-eu-kids-online-dostepny/
Jakie są formy cyberprzemocy?
Najpopularniejsze z nich to:
- publikowanie poniżających filmów lub zdjęć;
- publikowanie ośmieszających, wulgarnych, komentarzy i postów;
- włamania na konta serwisów społecznościowych;
- flood, czyli wiadomościami w komunikatorze, telefonami, SMSami
- podszywanie się pod inne osoby;
- wykluczanie z internetowych społeczności
Seksting
Specyficzna forma cyberprzemocy wiąże się z sekstingiem. Jest to przesyłanie sobie nagich lub półnagich zdjęć. Popularne szczególnie wśród nastolatków, na etapie pierwszego zakochania. Ponad połowa nastolatków deklaruje, że materiały tego typu są wymieniane wśród ich znajomych (GFK dla Fundacji Dzieci Niczyje 2014). Wg najnowszych badań 3,8% nastolatków miało bezpośredni kontakt z tym zjawiskiem. Warto pamiętać, że w internecie nic nie ginie – może to dotyczyć też materiałów, które zostały wysłane w sposób umożliwiający wyświetlenie ich tylko raz! W pewnych sytuacjach takie zdjęcia mogą zostać zapisane, wykorzystane do szantażu czy opublikowane bez wiedzy i zgody osoby, która wysłała zdjęcia. To bardzo poważna forma internetowej przemocy, która może prowadzić do katastrofalnych skutków: począwszy od zniszczonej reputacji, przez choroby psychiczne aż po próby samobójcze.
CZYTAJ TAKŻE: Uzależnienie od internetu. Jak uchronić przed nim dziecko?
Hejt
Pozornie delikatniejszą formą cyberprzemocy jest hejt. Może polegać na umieszczeniu nienawistnego komentarza, obrazka, filmu czy udostępnieniu takiej treści. Hejtu i negatywnych komentarzy jest w sieci tak wiele, że czasem może się wydawać, że tworzy go większość osób korzystających z sieci. Tymczasem z badań wynika, że to zaledwie 5%. Dlatego stworzyliśmy kampanię społeczną #jestnaswiecej. Chcemy pokazać, że nas – ludzi, którzy chcą pozytywnego internetu – jest po prostu więcej. Każdy może pokazać swój sprzeciw przeciwko hejtowi, zakładając jedną pomarańczową sznurówkę i wpisując w komentarzu #jestnaswiecej. Więcej informacji: https://fundacja.orange.pl/aktualnosci/artykul/dolacz-do-akcji-jestnaswiecej/
Jak przeciwdziałać cyberprzemocy?
Nie ma technicznych form ochrony przed cyberprzemocą, która może spotkać Twoje dziecko lub Ciebie w dowolnym miejscu w sieci. Dlatego przede wszystkim należy jej przeciwdziałać. Jeśli Twoje dziecko zaczyna dopiero przygodę z internetem, spróbuj uświadomić mu, że istnieje w nim problem agresji i uwrażliwiaj na innych ludzi – którzy wymagają szacunku w sieci tak samo, jak w kontaktach osobistych. Zapoznaj dziecko z zasadami netykiety, jeśli korzysta już z sieci, porozmawiaj z nim o ewentualnych doświadczeniach cyberprzemocy. Może zna takie sytuacje z grupy znajomych, może napotkało je w sieci, a może samo jest sprawcą takiego ataku?
Cyberprzemoc w internecie – nie bądź obojętny
- Nawet pozornie niewinny żart może być rodzajem cyberprzemocy. Uważajmy na to, co piszemy. Pamiętajmy o tym, że każdy i każda z nas ma swój własny poziom wrażliwości. To, że dla nas jakiś komentarz jest zabawny, nie oznacza, że dla innych nie będzie obraźliwy.
- Na niektóre formy cyberprzemocy grozi odpowiedzialność karna. W internecie nic nie ginie (nawet materiały wysyłane jako możliwe do odtworzenia raz np. na Snapchacie).
- Na przemoc nie wolno odpowiadać tym samym. Jeśli czujesz, że sprawa Cię przerasta, skontaktuj się ze specjalistami lub odpowiednimi służbami.
- Pamiętaj, że w serwisach społecznościowych wszelkie przejawy cyberprzemocy można zgłosić do administratorów (zgłoś nadużycie).
- Gdy padasz ofiarą cyberprzemocy, zachowaj dowód: zrób zrzut ekranu, zachowaj SMSy lub wiadomości.
- Jako świadek cyberprzemocy – reaguj i sprzeciwiaj się. Osób, które w sieci nie hejtują, nie trollują i nie stosują cyberbullyingu jest więcej niż tych, które to robią. Oni po prostu są głośni i starają się zdobyć, jak najwięcej uwagi. Dołącz do akcji #jestnaswięcej i pokaż, że nie zgadzasz się na hejt!
Co zrobić, gdy Twoje dziecko doświadczy cyberprzemocy?
- Udziel mu osobistego wsparcia, porozmawiaj, zapewnij dużo uwagi.
- Zabezpiecz wszystkie dowody cyberprzemocy – to szczególnie ważne, jeśli przemoc, której doświadczyło dziecko jest przestępstwem.
- Zwróć się do administratora serwisu/strony z prośbą o usunięcie nienawistnych treści i zablokowanie osoby atakującej. Większość serwisów oferuje specjalny formularz – można je znaleźć na Facebooku, Instagramie i w innych mediach społecznościowych.
- Jeśli możesz porozmawiać ze sprawcą lub jego rodzicami, żądaj od niego zakończenia przemocy i usunięcia z sieci wszystkich jej śladów.
- Poinformuj o tej sytuacji szkołę, wychowawcę i współpracujcie – zdarza się, że dziecko jest nie tylko ofiarą przemocy w świecie online, ale również offline.
- Sprawdź też, czy szkoła Twojego dziecka prowadzi zajęcia profilaktyczne oraz czy ma opracowane procedury reagowania na cyberprzemoc.
- Jeśli popełniono przestępstwo, poinformuj o nim policję.
- Jeśli masz pytania, dzwoń pod numer 800 100 100 – to telefon dla rodziców i nauczycieli w sprawie bezpieczeństwa w sieci.
- Powiedz swojemu dziecku o telefonie zaufania dla dzieci i młodzieży 116 111. Jest on prowadzony przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę i jest bardzo cennym wsparciem dla młodych osób, które czasem wolą porozmawiać z kimś innym niż rodzice. W telefonie zaufania pracują profesjonaliści, którzy będą w stanie adekwatnie zareagować na problemy dziecka.
Pamiętaj
Reaguj na przejawy cyberprzemocy i naucz dziecko, jak powinno na nie odpowiadać. Nigdy nie bagatelizuj tego problemu. Cyberprzemoc może mieć dramatyczne skutki, zwłaszcza w sytuacji pozostawienia dziecka bez należytego wsparcia. Kategorycznie przestrzeż je przed angażowaniem się w cyberprzemoc w roli sprawcy.