Sztuczna inteligencja (ang. Artificial Intelligence, AI), wraz z rozwojem chatbotów, jest coraz częściej wykorzystywana w edukacji. Służy nie tylko młodym internautom i internautkom, lecz także nauczycielom i nauczycielkom. Co ważne, już teraz staje się swego rodzaju pomocnikiem nauczycieli i nauczycielek, a w przyszłości jest w stanie zrewolucjonizować sposób nauczania w polskich szkołach. W jaki sposób można wykorzystać potencjał sztucznej inteligencji tak, aby przynosiła pozytywne efekty w nauczaniu i czy w najbliższej przyszłości jest w stanie zastąpić nauczycieli_ki?
Działanie sztucznej inteligencji
W edukacji często wykorzystuje się generatywną sztuczną inteligencję, do której zaliczane są chatboty, takie jak ChatGPT. Mogą one generować tekst i obraz zgodnie z przesłanym przez nas zapytaniem lub poleceniem. Są zasilane danymi, dzięki którym tworzą maile, generują scenariusze lekcji czy przygotowują sprawdziany. Co ciekawe, im więcej danych jest wgrywanych do systemu, tym sztuczna inteligencja coraz bardziej się rozwija i staje się „mądrzejsza”. Jednak ze względu na rozpoznawanie i powielanie konkretnych wzorców i schematów, AI nie jest w stanie stworzyć unikalnego, autorskiego tekstu. W odróżnieniu od treści tworzonych przez człowieka, nowe technologie są pozbawione kreatywności, intuicji czy indywidualnego spojrzenia na rzeczywistość. Dlatego tekst lub obraz wygenerowany przez AI, zawsze będzie kombinacją wielu informacji, które już wcześniej zostały napisane przez osobę fizyczną. Warto jednak zwrócić uwagę, że sztuczna inteligencja to nie tylko popularny obecnie ChatGPT. To także rozmaite systemy wspomagające i ułatwiające pracę nauczycieli i nauczycielek. Pozwalają na sprawniejsze wykonywanie powtarzalnych czynności, a także analizują postępy uczniów i uczennic w nauce. Mimo pewnych wad, AI stanowi nieocenioną pomoc dla nauczycieli_ek.
AI asystentem nauczyciela_ki
Sztuczna inteligencja stale się rozwija, ale wciąż nie jest w stanie zastąpić nauczyciela_ki. Może natomiast stać się swego rodzaju asystentem, który odciąży prowadzącego zajęcia od wykonywania niektórych obowiązków. Warto przy tym zadać sobie pytanie o nastawienie nauczycieli_ek do korzystania z narzędzi AI w edukacji. Według raportu PARP „Sztuczna inteligencja w edukacji – perspektywy i zagrożenia”, aż 51% nauczycieli i nauczycielek wykorzystuje technologię ChatGPT, a 40% z nich korzysta z niej przynajmniej raz w tygodniu. Na podstawie przytoczonych wyników można się domyślać, że prowadzący zajęcia są raczej otwarci na nowe technologie i na zmieniające się podejście do nauczania w ogóle. Przyjrzyjmy się więc, w jaki sposób można wykorzystywać potencjał sztucznej inteligencji w obszarze edukacji.
Po pierwsze, narzędzia AI znajdują zastosowanie przede wszystkim w automatyzowaniu kwestii formalnych i administracyjnych, takich jak sprawdzanie obecności, wpisywanie ocen czy prowadzenie dokumentacji. Co więcej, sztuczna inteligencja, szczególnie generatywna AI, jest nieocenionym wsparciem podczas przygotowywania scenariuszy lekcji, materiałów audiowizualnych czy innych pomocy naukowych. Tworzy ona także zadania, które są dodatkowo spersonalizowane i opracowane zgodnie z potrzebami, poziomem wiedzy i tempem nauki ucznia, uczennicy. To z kolei pozwala na efektywniejsze i bardziej zindywidualizowane podejście do każdego dziecka. Jak wiadomo, w publicznych szkołach, z przeładowaną podstawą programową i ciągłym brakiem czasu, niemożliwym staje się dopasowanie materiału do potrzeb każdego ucznia i uczennicy. Dlatego pomoc AI może znacząco wpłynąć na sposób nauczania w polskich szkołach. Nowe technologie analizują również oceny i prace uczniów oraz uczennic i na ich podstawie podpowiadają, które tematy sprawiają dzieciom najwięcej trudności. Dzięki temu proces oceniania staje się obiektywny, a ryzyko stronniczego podejścia do ucznia – znacząco się zmniejsza. Monitorowane są także postępy uczniów_nic w nauce, co pozwala na wskazanie konkretnych tematów, które warto powtórzyć. Ponadto AI, za pomocą odpowiednich algorytmów, tworzy materiał dopasowany do każdego i przedstawia sposoby na to, jak efektywnie przekazywać wiedzę. Sprawdza się to szczególnie w przypadku pracy z uczniami_nicami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, którzy potrzebują więcej uwagi nauczyciela_ki.
Zalety takiego wykorzystywania sztucznej inteligencji to przede wszystkim oszczędność czasu, który nauczyciele_ki mogą poświęcić na indywidualną pracę z uczniami_nicami. To także możliwość poznania ucznia, jego potrzeb, umiejętności i pasji. Dzięki temu możliwe staje się indywidualne podejście do dziecka, co z kolei prowadzi do efektywniejszej nauki i lepszych wyników. Co istotne, takie wykorzystanie AI zmniejsza ryzyko wypalenia zawodowego nauczycieli_lek i jednocześnie podnosi jakość oraz atrakcyjność lekcji.
Czy sztuczna inteligencja zastąpi nauczycieli_ki?
Wraz z rozwojem AI wśród nauczycieli i nauczycielek pojawia się niepewność związana z ryzykiem zastąpienia ich zawodu przez sztuczną inteligencję. Zastanówmy się więc, czy to w ogóle możliwe. Narzędzia AI, takie jak popularny ChatGPT, to ogromne wsparcie, zwłaszcza w nauczaniu. Mimo tego nowe technologie są pozbawione nie tylko kreatywności czy intuicji, lecz także wyczucia, empatii oraz tworzenia więzi i relacji. Warto przy tym zaznaczyć, że sztuczna inteligencja nie jest nieomylna. Zdarza się, że w generowanych treściach pojawiają się błędy językowe, fake newsy czy dyskryminacja ze względu na płeć, rasę czy narodowość. Warto, żeby wraz z wykorzystywaniem AI, szła edukacja na jej temat. Nauczyciele_ki, jak i uczniowie oraz uczennice, powinni być świadomi pułapek i zagrożeń, jakie niosą za sobą nowe technologie. Bez tego trudno będzie wykorzystywać pełen potencjał sztucznej inteligencji.
Z pewnością minie jeszcze dużo czasu, zanim AI rozwinie się na tyle, aby przejąć rolę nauczycieli_lek. Pytanie brzmi, czy w ogóle będzie w stanie ich zastąpić. Obecnie sztuczna inteligencja na dobre weszła do edukacji i, jak widać, pomaga zarówno uczniom, uczennicom, jak i nauczycielom_kom. Weryfikuje odpowiedzi uczniów i uczennic na zadane pytania, proponuje indywidualne podejście do każdego, a także uatrakcyjnia tradycyjne lekcje szkolne. Mimo że nie wszyscy są przekonani do takiego wykorzystania AI ze względu na jej ograniczenia, nie można zaprzeczyć, że nowe technologie mają szansę zrewolucjonizować i odmienić sposób myślenia. Mając to na uwadze, warto dać szansę sztucznej inteligencji i wykorzystać jej potencjał.